Leiderschap in 2025:
ONTWIKKELINGEN, OBSTAKELS EN OPLOSSINGEN
Je hebt een vergadering gepland om de nieuwe doelen en verwachtingen te bespreken. Terwijl je de vergaderruimte binnenloopt, bekijk je aandachtig je teamleden. Sommigen staren naar hun laptops, anderen praten zachtjes met elkaar. Je voelt de spanning in de lucht. Je begint de vergadering met een presentatie over de nieuwe strategie, maar merkt al snel dat de vragen en opmerkingen van je team niet alleen gaan over de inhoud. Ze hebben moeite om mee te gaan in de nieuwe richting en er is veel onzekerheid. Wat doe je als frustratie en verwarring de overhand beginnen te nemen?
Sterk leiderschap is essentieel. Met name in dit soort situaties. Maar welke eigenschappen maken je tot een sterke leider? Hoe stimuleer je optimale teamresultaten zonder jezelf te verliezen in de dagelijkse uitvoering? En hoe blijf je als leidinggevende onder alle druk duurzaam in balans? We vroegen drie experts naar hun inzichten en ervaringen: Charlotte van Asseldonk (coach voor directeuren en eigenaar van de TalentenLeider), Jaco Jansen (Strategie Executie Consultant en Managing Partner bij Rainmen) en Joost Pluijms (SPORTPSYCHOLOOG VSPN® en tevens trainer, spreker en auteur).
De essentie van leiderschap
Charlotte van Asseldonk, coach voor directeuren en eigenaar van de TalentenLeider, benadrukt dat leiderschap draait om invloed. “Leiderschap gaat over volgerschap”, begint Van Asseldonk. “En nee, daarmee bedoel ik geen volgers die blindelings achter je aanlopen, maar mensen die bewust kiezen om met je mee te gaan, omdat ze jou vertrouwen als leider. Als je niemand meekrijgt, ben je simpelweg geen leider.” Volgens haar zijn de belangrijkste vaardigheden van invloedrijke leiders – naast het opbouwen van vertrouwen – het tonen van compassie, het bieden van duidelijkheid en het scheppen van perspectief. “Weerstand hoort erbij, vooral bij veranderingen” voegt ze toe. “Blijf herhalen wat je verwacht en wees consistent in je boodschap.” Van Asseldonk legt uit dat vertrouwen begint bij transparantie en eerlijkheid. Doe wat je zegt en kom afspraken na. “Hoe meer je dat doet, hoe groter je invloed”, zegt ze. Compassie is ook cruciaal: “Iedereen wil gezien en gehoord worden. Leef je in, geef oprechte complimenten en toon begrip voor de persoon achter de werknemer. Je moet hier echter niet in doorslaan. Compassie is iets anders dan pamperen. Je moet ook ‘nee’ durven zeggen en durven optreden als werknemers zich niet aan de afspraken houden.”
Van Asseldonk benadrukt dat duidelijkheid essentieel is om te voorkomen dat mensen gaan zwemmen. “Hoe duidelijker je bent over doelen, verantwoordelijkheden en verwachtingen, hoe makkelijker mensen met je meegaan. Veel leiders vinden dit lastig omdat ze bang zijn dat ze dan te directief zijn. Maar door heel duidelijk te zijn, geef je sturing aan het proces. Het voorkomt gedoe.” Daarnaast is volgens van Asseldonk het bieden van perspectief erg belangrijk: “Leiders moeten richting geven en mensen enthousiasmeren voor de toekomst. Invloedrijk leiderschap gaat niet over iedereen constant tevredenstellen. Ik spreek vaak met leiders die onvoldoende uitspreken wat hún behoeften, wensen en ambities zijn. Ze cijferen zichzelf weg omdat ze denken dat ze continu voor hun werknemers moeten zorgen. Ze geven daarmee hun leiderschap weg, terwijl leiderschap de basis is voor ieder bedrijf. In elk gesprek met leiders, blijf ik daarom hameren op de vraag: wat wil jij? Pas als ze daar duidelijk antwoord op geven, kunnen we verder.”
“Invloedrijk leiderschap gaat niet over iedereen constant tevredenstellen.”
Charlotte van Asseldonk is expert in leiderschap vanuit invloed. Na een loopbaan als advocaat bij CMS en leidinggevende bij de Rabobank, begeleidt ze sinds 2010 directeuren die hun leiderschap willen verdiepen en hun invloed willen versterken. Als coach en sparringpartner helpt ze hen om juist in uitdagende tijden koers te bepalen, zichtbaar te zijn en beweging te creëren. Haar aanpak draait om leiden met duidelijkheid, vertrouwen en persoonlijk gezag.
Charlotte van Asseldonk, coach voor directeuren en eigenaar van de TalentenLeider
Bouwstenen van succesvol leiderschap
Jaco Jansen, Strategie Executie Consultant en Managing Partner bij Rainmen, legt uit wat een veelvoorkomende oorzaak is van problemen in teams en hoe leiderschap daarin een rol kan spelen. “Leiderschap gaat niet over populariteit of aanwezigheid, maar over structuur en rolzuiverheid”, zegt hij stellig. “Zorg dat de rollen helder zijn en blijf uit elkaars stoel. Zo blijft de hiërarchie intact én kun je het gesprek openhouden. Er zijn in de kern altijd drie rollen: de initiatiefnemer, de uitvoerder en de ondersteuner.” Toch is dit vaak niet zo eenvoudig als gedacht. “In veel teams die stroef draaien zie ik dezelfde oorzaak terugkomen: rolverwarring en dat leidt tot onduidelijkheid, onbegrip en verwijten. Zo liep bij een uitgeverij een AI-project spaak. De specialist kreeg de rol van uitvoerder toebedeeld, terwijl die hoorde bij de hoofdredacteur. Het gevolg: ruis, frustratie en stilstand. Pas toen we de rollen scherp zetten, kwam er beweging.” Jansen wijst op de valkuilen van one size fits all-aanpakken en het belang van helderheid over het gewenste resultaat. “Te veel organisaties starten met overleg of structuur, zonder eerst het gewenste resultaat scherp te hebben. Daarmee missen ze de essentie.” Hij adviseert: “Begin bij het gewenste resultaat en vertaal dat naar concrete samenwerkingsafspraken en de bijbehorende habits. Deze habits zijn de gebruiken of eigenschappen die werknemers moeten tonen om optimaal bij te dragen aan het gewenste resultaat. Als deze niet duidelijk zijn, zijn prestaties niet meetbaar en is gedrag niet bespreekbaar. De gevolgen daarvan zijn afzondering, frustratie en verlies van energie.”
Een ander veelvoorkomend probleem dat Jansen vaak tegenkomt, is het verkeerd nastreven van psychologische veiligheid en werkgeluk. Hij legt uit: “Psychologische veiligheid is geen teamuitje. Een veelgemaakte fout is dat werkgeluk en het werkproces van elkaar worden losgekoppeld, terwijl ze nauw verbonden zijn. Je hoeft elkaar niet allemaal aardig te vinden, maar je moet elkaar kunnen vertrouwen. Het is een illusie dat we elkaar meer gaan vertrouwen door samen vlotten te bouwen in de Ardennen. Vertrouwen ontstaat wanneer je doet wat je belooft. Je moet op elkaar kunnen rekenen. Dat is de sleutel tot een goed functionerend team. En dan kom je weer terug bij die habits. Als de afspraken helder zijn en de leidinggevende duidelijke kaders heeft neergezet, vertoont het personeel het gewenste gedrag zonder constante supervisie. Dát is leiderschap. Geen micromanagement, maar richting geven en ruimte laten.”
“Een veelgemaakte fout is dat werkgeluk en het werkproces van elkaar worden losgekoppeld, terwijl ze nauw verbonden zijn.”
Jaco Jansen is een ervaren executive coach, interim manager en trainer met een sterke focus op accountability en organisatieverbetering. Hij heeft meer dan 20 jaar ervaring in zowel profit- als non-profitsectoren. Jaco is gespecialiseerd in leiderschapsontwikkeling, teamcoaching en cultuurverandering. Hij studeerde onder meer aan Business School Nederland (MBA Sales & Marketing) en IMD Lausanne. Als managing partner bij Rainmen helpt hij organisaties meetbaar beter te presteren door gedragsverandering en resultaatgericht samenwerken.
Jaco Jansen, Strategie Executie Consultant en Managing Partner bij Rainmen
Lessen uit de sportwereld
Joost Pluijms, SPORTPSYCHOLOOG VSPN® en trainer, spreker en auteur, trekt parallellen tussen het bedrijfsleven en de sportwereld. “Overal waar druk op de ketel staat, ontstaan vergelijkbare situaties”, zegt hij. “Veel leidinggevenden zien hun werk als topsport, en ondanks de verschillen kan ik die gedachtegang volgen. In de sport zit je constant in een snelkookpan. In een seizoen heb je nauwelijks tijd om op adem te komen. In het bedrijfsleven is er vaak iets meer tijd en ruimte, maar vergelijkbare piekmomenten kunnen zeker ontstaan.” Pluijms gelooft sterk in de cyclus van prepare, peak en recover, die ook veel in de sport wordt toegepast. "Het is een cyclus van voorbereiding, prestatie en herstel die je constant moet doorlopen. Daaromheen zit als één grote cirkel ‘evolve’, wat neerkomt op evalueren, leren en groeien. Haal je één schakel weg, dan heeft dat invloed op het resultaat en welzijn.” Volgens Pluijms moeten leiders deze cyclus niet alleen voor hun team, maar ook voor zichzelf implementeren. “Plan herstel net zo serieus als je piekmomenten. Herstel is geen luxe; het is topsport.” Leiderschap gaat volgens Pluijms om het maken van de juiste keuzes op het juiste moment. “Het gaat om aanvoelen wat je team op dat moment nodig heeft.
Als je dat onder druk kunt doen, ben je een groot leider. De beste sportcoaches beheersen deze vaardigheid als geen ander.” Toch gebruikt Pluijms het woord ‘leiderschap’ zelden. Hij pleit voor synergie in plaats van hiërarchie en benadrukt het belang van duidelijkheid, relaties, vertrouwen en teambelang. "Selecteer mensen op gedeelde waarden, niet alleen op vaardigheden. Dat bouwt vertrouwen en teamgevoel. Net als in topsport wil je mensen naast je die begrijpen waarom je iets doet. Het moet duidelijk zijn wat we met z'n allen doen, waar we voor staan, welke rollen en afspraken er zijn, welk gedrag daarbij hoort, en hoe we in het teambelang handelen. Die duidelijkheid moet de leider scheppen, maar daarna is het aan het team om verantwoordelijkheid te nemen en zelf keuzes te maken. Die ruimte moeten ze krijgen van hun leidinggevende.”
“Plan herstel net zo serieus als je piekmomenten. Herstel is geen luxe; het is topsport.”
Joost Pluijms is SPORTPSYCHOLOOG VSPN® en bewegingswetenschapper. Hij promoveerde op het kijk- en beweeggedrag van topzeilers en heeft meer dan 15 jaar ervaring in de begeleiding van topsporters, coaches en teams. Als trainer en spreker is hij onder meer betrokken bij BrabantSport en eerder bij TeamNL. Daarnaast is hij auteur van Think Like an Athlete, Don’t Act Like One.
Joost Pluijms, SPORTPSYCHOLOOG VSPN® en trainer, spreker en auteur
CONCLUSIE Sterk leiderschap in 2025 vraagt om vertrouwen, duidelijkheid en visie. Leiders die zichzelf kennen, helder communiceren en ruimte geven aan hun team, bouwen duurzame prestaties. Niet hiërarchie, maar verbinding, rolzuiverheid en herstel vormen de sleutel tot toekomstbestendig leiderschap.
“Het is goed mogelijk dat je over een paar jaar niet meer dezelfde leider bent als nu.”
TRENDS EN ONTWIKKELINGEN De afgelopen jaren hebben verschillende trends en ontwikkelingen leiders opnieuw op de proef gesteld. Charlotte van Asseldonk, Jaco Jansen en Joost Pluijms delen hun toekomstvisie. Zo wijst Van Asseldonk op de toegenomen aandacht voor psychologische veiligheid en de valkuil van te veel voorzichtigheid. “Leiders zijn bang om iets verkeerd te zeggen of doen, en lopen daardoor op eieren”, zegt ze. “Maar juist die voorzichtigheid kan onveiligheid oproepen, omdat niemand zich meer durft uit te spreken of kritiek durft te geven. Dat leidt tot een lamgeslagen club. Wees duidelijk in je doelen, verwachtingen en resultaten en moedig medewerkers aan om hun mening te geven, te experimenteren en om fouten op tafel te leggen.”
Jansen ziet een verschuiving van verticaal naar horizontaal leiderschap. “Het team zelf is verantwoordelijk voor hoe het functioneert”, zegt hij. “Leiderschap is vooral een keuze. Als teamleden zich verantwoordelijk voelen voor de teamprestaties, ontstaat een cultuur van continu verbeteren.” Pluijms benadrukt het belang van groei en ontwikkeling: “De wereld om ons heen verandert voortdurend. Als leider moet je bereid zijn je aan te passen. Het is goed mogelijk dat je over een paar jaar niet meer dezelfde leider bent als nu. De krachtigste leiders zijn degenen die af en toe hun werk en leiderschap kunnen loslaten. Dit is essentieel voor balans en welzijn. Degenen die hier goed in zijn, kunnen het lang volhouden. Denk bijvoorbeeld aan basketbalcoach Ton Boot, die elke zes jaar één jaar vrij nam om opnieuw naar iedereen te kijken en zijn leiderschap te ontwikkelen.”
LEIDERSCHAP. BEGINT MET BLIJVEN LEREN
Benieuwd naar boeken die je denken prikkelen en je leiderschap verdiepen? Joost tipt vier inspirerende titels: van topsport tot teamdynamiek en van lef tot productiviteit.
NIELS THIJSSEN - WAT DOE IK HIER? Over leiderschap, lef en het echt anders doen.
MARJOLEIN TORENBEEK - SYNERGIE Leid je team naar meer plezier en betere prestaties.
JORIS JANSEN & DAAN DOHMEN - GREEN ON De leukste en meeste productieve manier van werken (op basis van principes van de special forces).
JOOST PLUIJMS - THINK LIKE AN ATHLETE, DON'T ACT LIKE ONE Met 75 lessen uit de topsport.